Cụ thể như trường hợp của gia đình em L.V.H, sinh năm 1998, ngụ ở phường 3, thành phố Mỹ Tho đã có đơn gửi đến cơ quan có thẩm quyền xem xét, giải quyết cho em L.V.H được giảm án khi bị Tòa sơ thẩm tuyên phạt tù giam về “Tội gây rối trật tự công cộng”. Gia đình em cũng như bản thân em L.V.H cũng có nhiều đóng góp trong hoạt động từ thiện, công tác xã hội ở địa phương, cha mẹ em L.V.H đều mất sức lao động, em L.V.H còn một em trai nhỏ đang đi học trung học cơ sở, em L.V.H được xem là lao động chính của gia đình.
Nội dung trên được quy định tại Điều 51 Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017). Theo đó, các tình tiết sau đây là tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự:
“a) Người phạm tội đã ngăn chặn hoặc làm giảm bớt tác hại của tội phạm;
b) Người phạm tội tự nguyện sửa chữa, bồi thường thiệt hại hoặc khắc phục hậu quả;
c) Phạm tội trong trường hợp vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng;
d) Phạm tội trong trường hợp vượt quá yêu cầu của tình thế cấp thiết;
……………………..
v) Người phạm tội là người có thành tích xuất sắc trong sản xuất, chiến đấu, học tập hoặc công tác;
x)16 Người phạm tội là người có công với cách mạng hoặc là cha, mẹ, vợ, chồng, con của liệt sĩ.
- Khi quyết định hình phạt, Tòa án có thể coi đầu thú hoặc tình tiết khác là tình tiết giảm nhẹ, nhưng phải ghi rõ lý do giảm nhẹ trong bản án.
- Các tình tiết giảm nhẹ đã được Bộ luật này quy định là dấu hiệu định tội hoặc định khung thì không được coi là tình tiết giảm nhẹ trong khi quyết định hình phạt…”.
Bộ luật Hình sự cũng quy định khi quyết định hình phạt, Tòa án có thể coi đầu thú hoặc tình tiết khác là tình tiết giảm nhẹ, nhưng phải ghi rõ lý do giảm nhẹ trong bản án. Các tình tiết giảm nhẹ đã được Bộ luật này quy định là dấu hiệu định tội hoặc định khung thì không được coi là tình tiết giảm nhẹ trong khi quyết định hình phạt.
Như vậy, theo quy định của pháp luật thì người phạm tội có thành tích xuất sắc trong sản xuất, chiến đấu, học tập hoặc công tác thì được coi là tình tiết giảm nhẹ một phần trách nhiệm hình sự. Theo hướng dẫn của Hội đồng Thẩm phán trước đây thì được coi là thành tích xuất sắc như sau: "Người có thành tích xuất sắc trong sản xuất, chiến đấu, học tập hoặc công tác là người được tặng thưởng huân chương, huy chương, bằng khen, bằng lao động sáng tạo hoặc có sáng chế phát minh có giá trị lớn hoặc nhiều năm được công nhận là chiến sỹ thi đua…“.
Bên cạnh, theo quy định của pháp luật thì khi quyết định hình phạt Tòa án sẽ căn cứ vào các quy định của Bộ luật Hình sự, căn cứ vào tính chất, mức độ của hành vi phạm tội, căn cứ vào nhân thân của người phạm tội và các tình tiết tăng nặng, tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự để ban hành bản án phù hợp với pháp luật, hợp tình hợp lý.
